Szczególną formą obecności Kościoła w świecie, przerastającą wszelkie struktury, są instytuty świeckie osób konsekrowanych. Istnieją instytuty żeńskie i męskie, przy czym te ostatnie stanowią znikomy procent pod względem liczebności, zarówno w skali świata, jak i Polski. Skupiają one osoby świeckie całkowicie oddane Chrystusowi poprzez śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. W rzeczywistości tego świata żyjąc jak inni, a zarazem jako oblubienica czy oblubieniec Chrystusa ukazują własnym życiem i zaangażowaniem rzeczywistość nadprzyrodzoną – Królestwo Boże. Jest to nowa forma życia konsekrowanego i stąd jeszcze mało znana. Formalnie została uznana i zatwierdzona w 1947 roku przez Piusa XII konstytucją apostolską Provida Mater Ecclesia. W Polsce jest  około trzydziestu instytutów świeckich, skupiających w ogromnej większości kobiety. W sumie jest to około 1100 osób. Działają one według własnych charyzmatów. Większość z nich jest zrzeszonych w Krajowej Konferencji Instytutów Świeckich.

 Kobieta, przyjmując od Chrystusa powołanie do takiej formy życia, staje się Jego oblubienicą pośród tego świata. Łączy w swoim oddaniu konsekrację i świeckość. To znaczy, że żyjąc jako osoba świecka w świecie jest osobą konsekrowaną. Żyje dla Boga nie uciekając od świata, ale będąc w nim zanurzona na sposób dyskretny. Będąc tu gdzie jest, realizuje swoją miłość do Chrystusa przez umiłowanie Go w drugim człowieku, przemieniając ten świat  od wewnątrz świadectwem swego życia na sposób  zaczynu ewangelicznego (por. Mt 13, 33; Łk 13, 21). To jest istota powołania do konsekracji w świecie. Aby dana osoba mogła podjąć takie powołanie, potrzebne jest rozeznanie, a następnie przygotowanie do konsekracji poprzez formację właściwą dla danego instytutu, trwającą kilka lat.

Od strony organizacyjnej instytut jest strukturą ludzi, skupiającą się wokół określonego charyzmatu i myśli założyciela. Kobieta decydująca więc się na taką formę życia, nie jest pozostawiona sama sobie, ale poprzez profesję rad ewangelicznych jest związana z Kościołem i ludźmi we wspólnocie instytutowej. Aby w pełni i dobrze przygotować się konsekracji w instytucie potrzebna jest formacja okresowa obejmująca przygotowanie do pierwszych ślubów, a następnie po kilku latach do ślubów wieczystych, po których jest formacja stała. Dotyczy ona zagadnień życia duchowego, religijno-moralnego, a także bieżących wydarzeń życia społecznego, ujmowanych pod kątem wierności Bogu i kształtowania umiejętności odczytywania znaków czasu.

 Pomocą do wytrwania w powołaniu instytutowym jest częsta i ustawiczna modlitwa, codzienna Eucharystia, adoracja Najświętszego Sakramentu, czytanie Pisma Świętego, medytacja, lektura duchowa, systematyczny częsty sakrament pokuty kierownictwo duchowe, więź z Matką Bożą na przykład przez różaniec itp. Modlitwa i jej wewnętrzny dynamizm prowadzi do umacniania więzi oblubieńczej z Chrystusem Przejawem tego będzie „modlitwa życiem”, czyli taka modlitwa, która nie jest ucieczką od otaczającej rzeczywistości, ale „zanurzeniem” w świat z Chrystusem. Członkowie (a właściwie członkinie) instytutów świeckich, są w świecie na sposób dyskretny (często najbliżsi nie wiedzą o ich przynależności do instytutu i konsekracji). Mieszkają sami bądź z rodziną, pracując i zarabiając w ten sposób na swoje utrzymanie.

Święty papież Paweł VI napisał, że instytuty świeckie są „laboratorium Kościoła”, w którym on uczy się właściwych relacji do świata. Cieszymy się z obecności i posługi członków instytutów świeckich życia konsekrowanego w naszej parafii.