Droga osób konsekrowanych w Instytutach Świeckich Życia Konsekrowanego
Instytuty świeckie są nową formą życia konsekrowanego, którą Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku określa instytucjonalną formą życia w świecie. Dokładne regulacje odnośnie tej formy życia zamieszcza w kanonach od 710 do 730. Kanon 710 określa instytut świecki jako instytut życia konsekrowanego, którego członkowie żyją w świecie i prowadzą działalność apostolską „od wewnątrz” na sposób świecki, w warunkach świeckich, pośród świata. Ten wymóg jest postawiony bardzo wyraźnie jako stanowiący o tożsamości instytutów świeckich[1].
W związku z tym istotne wydaje się przyjrzenie temu powołaniu z perspektywy kilku płaszczyzn: prawnej, teologicznej, pedagogicznej i socjologicznej. Od strony prawnego istnienia w Kościele będzie poświęcona część I. Od strony charakteru i istoty powołania, ( perspektywa teologiczna, pedagogiczna) będzie mowa w części II. W części III zostanie przedstawiona prezentacja różnorodności i bogactwa instytutów w Polsce (perspektywa socjologiczna. Dane aktualne z 2020 roku).
Część I. Płaszczyzna prawna istnienia Instytutów świeckich w Kościele
Forma życia konsekrowanego w świecie w instytutach świeckich została formalnie zatwierdzona przez papieża Piusa XII konstytucją apostolską Provida Mater Ecclesia z 2 lutego 1947 roku. W roku 1948 tenże papież wydał kolejny dokument jako motu proprio ( oficjalny akt papieski) Primo feliciter potwierdzający, błogosławiący i umacniający w Kościele tę nową formę życia. A więc instytuty świeckie na dzień dzisiejszy żyją już w Kościele własnym charyzmatem od 74 lat! Ten czas to już pewne doświadczenie wskazujące na to, iż wzbudzenie do życia przez Ducha Świętego takiej drogi uświęcania jest wyrazem troski, miłości i opieki Opatrzności Bożej nad człowiekiem w dziejach jego historii życia i zbawienia.
Tworząca się współcześnie historia instytutów świeckich naznaczona jest intensywnym poszukiwaniem własnej tożsamości. Wyrazem tego są liczne wypowiedzi Kościoła. Są wsparciem i pomocą na tej drodze do pełnego odczytania sensu misji i apostolstwa w świecie dla instytutów począwszy od nauczania Piusa XII, po Jana XXIII, Pawła VI, Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka.
Istotne dokumenty i wypowiedzi papieży, Kościoła odnoszące się do instytutów świeckich są zawarte w książce z roku 2011 pt. Świeccy konsekrowani w nauczaniu Kościoła Świętego pod red. ks. prof. Marka Chmielewskiego. A więc nie ma w tej publikacji wypowiedzi papieskich papieża Franciszka, który swoją posługę objął w 2013 roku. Mimo to, bez wątpienia jest to najbardziej bogaty i merytorycznie przygotowany zbiór dokumentów odnoszących się do instytutów świeckich. Nauczanie Kościoła ma w nich charakter ojcowskiej, roztropnej troski o właściwy rozwój tej formy życia. Tak, aby poprzez podjęcie konsekracji przez konkretne osoby mogła uobecniać Bożą miłość w świecie. Zbiór książki obejmuje 123 teksty ważnych dokumentów wydanych przez papieży, biskupów, prefektów i urzędników dykasterii watykańskich, a zwłaszcza Kongregacji do spraw Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego[2].
Niezwykłe ich bogactwo można zauważyć w nauczaniu świętego Jana Pawła II Papież do tej formy życia odwołuje się w 42 wypowiedziach podczas całego swojego pontyfikatu. Zawarte są one w listach (m.in. w liście do kobiet o geniuszu kobiety pt: Mulieris dignitatem), w homiliach, orędziach, przemówieniach i aż w pięciu adhortacjach: w Familiaris consortio (O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym 1981), w Christifideles laici (O powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II, 1988), Vita Consecrata (Ożyciu konsekrowanym i jego misji w Kościele i świecie, 1996), Eclesia in America (O spotkaniu z żyjącym Chrystusem, drogą do nawrócenia, komunii i solidarności w Ameryce, 1999), Eclesia in Europa (O Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele jako źródło nadziei dla Europy, 2003).
[1] Skorupa A., Teologiczne i prawne podstawy nowych form życia konsekrowanego, [w:] Życie konsekrowane znakiem wiarygodności Kościoła, red. ks. Andrzej Dudek, ks. Robert Kantor, Kraków 2016, s. 186. (Lumen Gentium, 2).
[2] Chmielewski M., Świeccy konsekrowani w nauczaniu Kościoła świętego, zbiór dokumentów, Biblioteka Teologii Duchowości, Lublin 2011, s. 7 (wprowadzenie), tom 1.